|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ściopisarz Agaton Pietrow, tłumacz Aleksiej Kutuzow, historyk i póżniejszy metropolita kijowski Jewgienij (Jewfiemij Bołchowitinow) oraz czołowa postać środowiska wydawniczego N. Nowinkow. Pod konieć XVIII stuleeia w Rosji obecne były najróżniejsze obrządki: szwedzki, angielski, Zcisłej Obserwy, Melesion i inne. Masoneria rosyjska, chociaż nieliczna, odgrywała dużą rolę w państwie. W 1777 r. z 11 członków Rady Cesarskiej 4 byli masonami, z 25 senatorów - 7, z 31 szambelanów rzeczywistych -11. Do masonerii należeli wówezas m.in.: bracia Paninowie, N. Repnin, Kurakinowie (Aleksander, Aleksy i Fiodor), G. Gagarin i M. Szczerbatow (tłumacz Fenelona).21 Katarzyna II, przerażona rewolucją francuską, którą przebywający na dworze jezuici przypisywali masonerii, zdecydowała się rozprawić z wolno- mularstwem rosyjskim. 24 IV 1792 r. aresztowano Nowikowa, przywódcę 63 moskiewskich różokrzyżoweów, wszczęto przeciwko niemu śledztwo, a jego kółko rozbito. Nowikow został osadzony na 15 lat w twierdzy szlisselbur- skiej. Wiadomość o wydarzeniach w Moskwie wywołała poruszenie wśrod wolnomularzy innych obrządków. Cesarzowa dała do zrozumienia swoim dostojnikom, że jest niezadowolona z ich przynależności do lóż, ci zaś wywierali nacisk na swoje warsztaty, by dokonały samorozwiązania. W ten sposób, pomimo braku oficjalnego zak2zu, pod konieć 1794 r. niemal całko- wicie zamarło życie masonerii w Rosji. Wstąpienie na tron w listopadzie 1796 r., po śmierci Katarzyny II, Pawła I napawało masonów rosyjskich nadzieją na lepszą przyszlośE. Jednak nowy cesarz okazał się równie konsekwentny i surowy dla wolnomularstwa, jak 21 A N. Pypin, Russkoje Masonstwo XVIII i pienvaja czetwiert XIXD w., Petrograd 1916, s.118,141 210 - 216; J. Ujejski, Król Nowego Izraela, Warszawa 1924 s.138. 22 Tenże, 204 - 208. Franc-Maeonnerie, W: La Grande Encyclopedie, T. XVII, Paris, [ok. 1893 r.], s. 768. 61 Katarzyna II. W 1797 r. wydał on zakaz wszelkiej działalnóści wolnomular- skiej. Ponowił go w 1801 r. również jego następca Aleksander I. Jednakże już po kilku latach zakaz tworzenia w Rosji organizacji wolno- mularskich okazał się nieskuteczny. W konspiracji powstawały bowiem na- dal nowe loże. Różokrzyżowieć Aleksander Aabzin założył w 1800 r. w Petersburgu lożę "Umirajuszczego Sfinksa", a w 1803 r. w Moskwie powstała nowa placówka różokrzyżowców - loża "Neptun", którą kierował tłumacz i poeta Paweł Goleniszczew-Kutuzow. Nastąpiło także ożywienie lóż bliskich duchem wolnomularstwu francuskiemu oraz lóż obrządku szwedzkiego. In- tegralne tendeneje wśród wolnomularzy rosyjskich doprowadziły w 1811 r. do powstania Wielkiej Loży Dyrektorialnej, która stała się jedyną władzą wolnomularską w Rosji. Nowe placówki przyciągnęły wielu przedstawicieli starych rodów arystokratycznych: Gagarinów, Golicynów, Gruzinskich, Wołkonskich, Dołgorukich, Razumowskich i innych. Znalazł się tu także Michaił Kutuzow oraz bohater bitwy borodińskiej Aleksander Ostermann- Tołstoj. Wolnomularzem został także Nikołaj Nowosilcow, siostrzenieć wy- bitnego działacza wolnomularskiego A. Stroganowa. W latach 1800 -1814 ruch wolnomularski koncentrował się w Petersbur- gu. Tam powstało łącznie 13 lóż wszelkich kierunków i typów, w Moskwie 64 tylko 4, na prowineji 2 (Kronsztad i Rewel). Rosjanie przez fakt, że cesarz cieszył się uwielbieniem Europy, jako światły i hołdujący uniwersalnym ideom postępu, byli mile widzianymi ucze- stnikami lóż na Zachodzie, zwłaszcza we Franeji i Niemczech. Niektórzy z Rosjan otrzymywali w trybie przyspieszonym nawet najwyższe stopnie wta- jemniczenia w obrządkach w Rosji nieznanych. Np. w ciągu jednego miesią- ca A. Michajłowski-Danilewski, uzyskał w 1814 r. stopnie od 4 po 32, obrządku szkockiego. Pózniejszy dekabrysta Nikołaj Turgieniew doszedł do 18 stopnia, a 32 stopień wtajemniczenia osiągnęli: gen. Lew Naryszkin, gen. Dienis Dawydow oraz poeta książę Szczerbatow. Do najwyższego w tym systemie, 33 stopnia, doszedł płk. konnej vardu earskiej, baron Maurycy Berwick i N. Nikolew, natomiast do 25 i ostatniego stopnia obrządku Here- dom kpt. kawalerii Klemens Raczyński. Nowi adepci, po powrocie do kraju, najczęściej zasilali ojezyste wolnomularstwo. W 1822 r. pracowało w Rosji w 13 miejscowościach ogółem 25 warszta- tów symbolicznych, w tym 12 w Petersburgu i 2 w Moskwie. Liczba członków zwiększyła się z 1300 w 1817 r. do ponad 1700 w pięć lat pózniej. Jedną z lóż utworzonych w 1818 r. w Petersburgu był "Orzeł Biały", warsztat przeznaczo- ny wyłącznie dla wolnomularzy - Polaków. Najliczniejszą grupę wśród masonerii rosyjskiej nadal stanowili wojsko- wi, w tym Wielki Książę Konstantyn i kilkudziesięciu generałów. Szczególnie licznie reprczentowany był świat literacko-artystyczny. W lożach zasiadali m.in.: literaci, poeci i tłumacze - A. Izmaiłow, kpt. A. Martos, A. Delwig, akademik I. Dawydow, W. Kuchelbecker, A. Nikitin, A. Borowkow i płk. F. Glinka; rzezbiarze - F. Tołstoj i P. Dobrochotow; statystyk K. Arsieniew, estetyk W. Grogorowicz, filozof P. Czaadajew. Masonami byli również: naczelnik tajnej policji P. Fock, przyszły dekabrysta płk G. Batienkow, [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Podobne
|