Zeromski Stefan Snobizm i postep.(m76)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

s�dzi spraw� Wincentego z Szamotu�, czyni to z takim samym ogniem ducha, sprawiedliwo-
Sci�, z tak� sam� ogl�dnoSci� i ostro�noSci� gentelmana, jakby rozstrzyga� pos�dzenia strasz-
liwe �ywego cz�owieka i honor jego w r�ce piastowa�. Poezja ta wytryska z olbrzymiej pracy,
z jasnoSci mySli, z surowych naukowych zasad, a nade wszystko z tej g�ównej zasady - no-
woSci i post�pu, któr� ka�de z tych pism zawiera, szerzy i któr� oddycha. Czy� nie jest po-
ezj� tworzenie niew�tpliwej prawdy filozoficznej, ujmowanie w ostateczny, nieodmienny sy-
logizm zasady, d�ugo wewn�trz wa�onej i opracowywanej? Zmar�y niedawno mySliciel
Edward Abramowski mówi�, i� znalezienie pewnych formu� dla pewnych prawd dawa�o mu
chwile zachwytu, chwile szcz�Sliwe, które poeci nazywaj� w swym s�ownictwie natchnie-
niem.
87
ROZDZIA� 10
Tyle z�ego powiedziawszy o snobizmie, nale�y w chwili rozstania si� rzuci� mu i cieplejsze
s�owo. Je�eli post�p podobny jest graficznie do linii prostej, to snobizm przypomina�by swym
kszta�tem lini� falist�, na p�ask rozpostart�, b��dz�c� we wszelkich kierunkach dooko�a linii
prostej, swojego wzorca. Snobizm nasyca now� treSci� ja�owe pustki, zakamarki, schowki,
dziury, wype�nia now� b�dx co b�dx mod� najobskurniejsze podwórka barbarzy�stwa, oSwie-
ca zapad�e Scie�ki i dro�yny banalnoSci, stroi najostatniejsz� parafia�szczyzn� w szateczki
inne, ni� przedtem nosi�a, a� do odwo�ania przez obrzydzenie powszechne i wybuch nowego
naSladownictwa. Snobizm jest post�pem dusz wtórnych, ja�owych, martwych w sobie, ryf,
ko�ków, naSladowców. Nie nale�y snobizmu do szcz�tu wytrzebia�, aby snadx nie zosta� sam
szczyrek bezdenny i sam ugór, samo jeno barbarzy�stwo. Nale�y go jednak oSwietla� latar-
niami Thackeray a, �eby si� znowu zbyt nie rozbija� w Sarmacji i po wawrzynowy liS� post�-
pu nie si�ga�.
B�ogos�awiony jest post�p nieustanny, nieust�pliwy przed niczym, dok�adny, SciSle Swiado-
my swego rozwoju i biegu, post�p, który si� zacz�� w naszej ojczyxnie z chwil� wyzwolenia
jej z obcej niewoli! Ma�o go jeszcze, jak ma�o szczerego z�ota w skarbcu polskim. Ale si�
z dnia na dzie� powi�ksza, jako i z�oto. Post�p nie mo�e si� zamkn�� w �adnej doktrynie,
wyrywa si� z obj�� ka�dej, szukaj�c w swych przemianach formy coraz doskonalszej, a zu-
�ywszy poprzedni�, przeistacza si� w inn�, bardziej zbli�on� do wzorca wySnionego. Nie
mo�e si� zmieSci� w szrankach �adnej politycznej, czy spo�ecznej partii, gdy� jego zadanie
polega na przekszta�caniu cz�owieka, skr�powanego powrozami doczesnoSci, na ducha wol-
nego, syna bo�ego i brata synów bo�ych. Nie mo�e si� zamkn�� w granicach jednej warstwy
spo�ecznej, jednej kasty i jakiegokolwiek zespo�u, - nie poprzestaje nawet na jednym naro-
dzie, lecz narody oScienne, które w dziejowym zaz�bieniu si� o naród polski w granicach
Rzeczypospolitej zosta�y, obejmuje w jedno wspólne pracowisko. Nikogo nie spycha w dó�,
nikogo nie str�ca do ciemnicy, zalanej krwi� ofiar, wszystkim na oScie� otwiera ten sam
ustrój, zagarnia w kluby tego samego rozwoju, który zd��a w kierunku najlepszego stanu
posiadania. Post�p ma w�asnoS� Swiat�a, biegn�cego w dal wiekuiScie i ma natur� linii pro-
stej, która w swym niepowstrzymanym rzucie naprzód nigdy i nigdzie niema ko�ca. Etapami
jego drogi s� - praca wspólna w jasnoSci dnia, dxwiganie wszystkiego ku dobremu, poSwi�-
cenie dla dobra braci, ofiara ze siebie i bohaterstwo, bohaterstwo tak wspania�e, wielkie
i wznios�e, jak hetmana �ó�kiewskiego i tak ciche, pokorne i nikomu nieznane, - nobilitas naj-
wy�szej miary, - jak W�odzimierza Koniecznego. [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podobne