|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
fetysza. Widowisko sportowe: wspolczesnie stanowi samo w sobie prawdziwa ceremonie, bogata w symbole, ze swymi uswieconymi miejscami, chwilami i osobami, publicznoscia. Przestrzen rozgrywek, walki, turnieju stanowi centrum sceny, ktora pozostaje niedostepna dla widzow - z wyjatkiem sporadycznych i znaczacych przekroczen (entuzjazm lub szal publicznosci). Kulminacja spektaklu sportowego staja sie wielkie miedzynarodowe spotkania w pilce noznej, tenisie, boksie, a szczegolnie igrzyska olimpijskie. Teatralnosc rytualow otwarcia i zamkniecia igrzysk jest bardzo wyrazna: przemarsze, prezentacje ekip, witanie sztandarow i proporczykow klubowych, wyznaczanie arbitrow. Emocje zbiorowe znajduja wyraz w owacjach, krzykach i gwizdach publicznosci, jednak czasem dochodzi do aktow przemocy wyzwolonej przez kibicow a nawet do smierci ludzi na trybunach stadionu (Eidhoven). Na zakonczenie zawodow czci sie zwyciezcow i rytualnie rozdaje nagrody: medale, trofea, puchary i w ten sposob jednorazowy sukces nabiera trwalosci. Mozna postawic pytanie, czy reguly sportowe nie wypra kultu religijnego badz politycznego w czasach, gdy mity i ideologie sie zuzyly. Taka hipoteza zasluguje na czasowo-przestrzenna analize porownawcza. Pomimo wielu oznak podobienstwa nalezy sie zastanowic, jak proponuje C.Bromberger2, nad stopniem analogii pomiedzy meczem pilki noznej a obrzedem religijnym. Chodzi tutaj o rytual bez egzegezy, ktorego aktorzy byc moze tak nie nazywaja, ale trzeba by dowiedziec sie, czy nie przezywaja go w ten sposob. W kazdym razie wspolczesny sport, jak wiekszosc tego typu instytucji przynoszacych rozrywke, posiada wiele cech wlasciwych naszej epoce: gwiazdorstwo zawodnikow (nawet w bardzo spojnych ekipach), dazenie do wyczynowosci, ktore prowadzi do instrumentalnego traktowania ciala sportowca, spekulacje reklamowe (sponsoring). Jesli nawet ekipa sportowa zbyt czesto ulega przekupstwu i przemocy, to jednak zachowuje walecznosc i szacunek dla wartosci symbolicznych. 3. Koncerty rockowe i muzyki pop. Dzieki zdolnosci do gromadzenia prawdziwych tlumow oraz roli, jaka w muzyce odgrywaja media (lasety, regularne emisje nagran), koncerty rockowe sa zjawiskiem masowym, nawet jesli dotycza okreslonych grup wiekowych. Najnowsze badania prowadzone przez J.-M.Seca pokazuja, ze zarowno wsrod muzykow, jak i ich publicznosci, istnieje ukryte, lecz intensywne poszukiwanie rytualnosci, nazwane przez niego stanem cierpkosci. Badacz ma tu na mysli dazenie malych zespolow do wlasnego brzmienia i wypracowanie artystycznej spojnosci - czesto w trudnych warunkach, czesto w piwnicach czy na parkingach, az do dnia koncertu, w ktorym byc moze grupy te zostana odkryte. Poszukiwanie utraconej wiezi spolecznej, kult grupowy, sposob poruszania sie na scenie zabarwiony erotyzmem, podniecenie rytmem - wszystko to potwierdza rytualny wymiar rocka, ktory siega ponad kontekst codzienny, pozbawiony swietosci. Mozna tu mowic o pewnej mistyce, a takze o formach zycia artystycznego prowadzacych do zbiorowego odurzenia, ktorych powrot przepowiadal kiedys Durkheim. Fluid rocka to zbiorowe emocje materializujace sie w muzyce. (...) Inscenizacja tego rytualu moze wprowadzic pubblicznosc w trans, a u rockmanow powoduje charakterystyczne unoszenie gitary podczas muzycznej konwersacji, wreszcie wszyscy obecni stapiaja sie z muzyka. Pozostaje jednak znaczacy problem - wymiar rytualny rocka laczy sie z troska o uznanie spoleczne i uzyskanie zysku z plyt (podobnie jak w sporcie z meczow). W jaki sposob wielu rockmenow godzi indywidualizm z dazeniem do utozsamienia sie ze zbiorowoscia? czy muzyka pop - nosnik mlodzienczej egzaltacji - nie traci swiezosci, stajac sie powoli sposobem spedzania wolnego czasu? Te niejednoznacznosci (jak w przypadku nowych pradow w chrzescijanstwie) trudno wytlumaczyc bez powiazania z ogolnym kryzysem kulturowym. III. Rytualy codziennych kontaktow miedzyludzkich. 1. Uprzejmosc, zachowanie twarzy, powsciagliwosc. Nasze kontakty z sasiadami, krewnymi, rodzina, kolegami w pracy podlegaja pewnym zasadom, ktore nayzwamy grzecznoscia. Stanowi ona spojny system regul ujetych w kod [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Podobne
|