Ratzinger Joseph, KoĹciĂłĹ. WspĂłlnota w drodze

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

istoty wolności i moralności, którym warto byłoby dzisiaj na nowo
Tomaszowi przypisuje się teraz nauczanie Abelarda, które Akwinata
poświęcić więcej uwagi. Por. znakomite dzieło P. Browna, Augustinus
zamierza! zweryfikować jako nie do końca słuszne. Abelard utrzy�
von Hippo. Eine Biographie, wyd. niemieckie, Leipzig 1972, szczegól�
mywał, że ci, którzy ukrzyżowali Chrystusa, nie zgrzeszyli, ponieważ
nie s. 126-136.
działali nieświadomie. Jedyny sposób zaistnienia grzechu miałby za�
Wyniki badań, podjętych przez I. G. Belmansa, Le paradoxe
tem polegać na postępowaniu wbrew sumieniu. Współczesne teorie
de la conscience erron�e dAbelard � Karl Rahner, w: Rev. Thom 90
dotyczące autonomii sumienia mogą się odwoływać do Abelarda,
(1990), s. 570-586, jednoznacznie wskazują, że takie właśnie sta�
a nie do Tomasza.
nowisko reprezentuje również św. Tomasz. Belmans udowadnia, że
176 177
KOZCI�A - WSP�LNOTA W DRODZE
VI. SUMIENIE A PRAWDA
ciu w sobie nie wyzwala; wręcz przeciwnie, postępując
tylko przezwyciężenie okrutnego prawa krwawej zemsty
w ten sposób, ograniczamy się i gubimy. Wspinając się na
na rzecz sprawiedliwego porządku prawnego wspólnoty.
wyżyny dobra, człowiek odkrywa coraz więcej piękna, ja�
Hans Urs von Balthasar wyraził owo coś więcej" nastę�
kie kryje się w bolesnym trudzie dochodzenia do prawdy,
pująco: Aaska przynosząca pokój jest dla niego zawsze
odkrywając jednocześnie, że w niej leży jego odkupienie.
fundamentem prawa, nie dawnego prawa niegdysiejszych
Powyższe stwierdzenia nie wyczerpują jednak całości erynii, w którym nie było miejsca na łaskę, lecz prawa no�
2
zagadnienia. Rozmylibyśmy chrześcijaństwo w moralizmie, wego, które jest nią przepełnione" ". W micie tym możemy
gdyby orędzie, które przewyższa nasze własne działania dostrzec tęsknotę za tym, by obiektywnie słuszne uznanie
i możliwości, nie było jasne. Bez konieczności wypowia� winy przez sumienie i wewnętrznie dotkliwa kara, jaka
dania zbyt wielu słów może się to stać oczywiste za spra� z tego wynika, nie były ostatnim słowem, lecz by istniała
wą obrazu, zaczerpniętego ze świata greckiego, w którym moc łaski, siła zadośćuczynienia, która mogłaby wyma�
możemy jednocześnie zauważyć, że anamneza, pamięć zać winę i sprawić, by prawda wreszcie była wyzwalają�
O Stwórcy, wychyla się ku Odkupicielowi i że każdy człowiek ca. Chodzi o tęsknotę za prawdą, która nie ograniczy się
może uznać Go za Odkupiciela z tej racji, że odpowiada jedynie do napominania nas w wymagający sposób, ale
On na nasze najgłębsze oczekiwania. Odwołam się tu do też przemieni nas przez zadośćuczynienie i przebaczenie.
historii pokuty i zadośćuczynienia Orestesa za matkobój- Dzięki nim - jak mówi poeta Ajschylos - wina zostaje
2
stwo. Popełnił on morderstwo jako czyn zgodny ze swoim zmyta" ', a nasze życie, niezależnie od naszych zdolności,
sumieniem, fakt, który mitologiczny język nazywa posłu� przemienia się od środka. Na tym właśnie polega szczegól�
szeństwem nakazowi boga Apolla. Po dokonaniu tego czy� na nowość chrześcijaństwa: Logos, osobowa Prawda, jest
nu jest on jednak prześladowany przez erynie, które można jednocześnie pojednaniem, przebaczeniem, które przemie�
również uznać za mitologiczną personifikację sumienia. nia nas niezależnie od wszystkich naszych osobistych zdol�
Owo sumienie, które dobrze pamięta popełniony czyn, ności i niedostatków. Na tym polega prawdziwa nowość,
dręcząc go, wyrzuca mu, że jego decyzja, rzekomo zgodna na której opiera się wielka pamięć chrześcijańska, będąca
z sumieniem, wyraz posłuszeństwa boskiemu nakazowi", zarazem najgłębszą odpowiedzią na to, czego oczekuje od
w rzeczywistości czyni go winnym. W tej walce bogów", nas anamneza Stwórcy. Tam, gdzie to centrum chrześci�
w tym wewnętrznym konflikcie sumienia, ukazuje się cały jańskiego orędzia nie jest w sposób zadowalający głoszone
tragizm ludzkiej kondycji. Przed świętym trybunałem biały
kamień ślubu Ateny przynosi Orestesowi uniewinnienie,
H. U. Von Balthasar, Nello spazio della Metafisica. Lantichit�,
oczyszczenie, mocą którego erynie przemieniają się w eu-
t. 5, Gloria, Jaca Book, Milano 1986, s. 114.
menidy, duchy pojednania. Mit ten opisuje coś więcej niż
21
Ajschylos, Eumenidy, 280, 1 ; H. U. Von Balthasar, Tamze.
178
179
KOZCI�A - WSP�LNOTA W DRODZE
i przyjmowane, prawda de facto zamienia się w brzemię,
które okazuje się dla nas zbyt ciężkie i od którego usiłujemy
się wyzwolić. Jednakże wolność osiągnięta w taki sposób
jest pusta. Prowadzi nas ona do ziemi spustoszonej przez
ZAKOCCZENIE
nicość, a przez to niszczy samą siebie. Brzemię prawdy sta�
ło się bowiem lekkie" (Mt 11,30), gdy Prawda przyszła do
nas, gdy nas umiłowała i w ogniu swojej miłości spaliła
nasze winy. Tylko wówczas, gdy poznajemy i wewnętrznie
tego wszystkiego doświadczamy, stajemy się wolni, by z ra�
dością i bez lęku wsłuchiwać się w głos sumienia.
Partia Chrystusa czy Kościół Jezusa
Chrystusa?*
Homilia wygłoszona w seminarium duchownym w Filadelfii
(USA) 21 stycznia 1990 (Trzecia Niedziela per annum).
180
ZAKOCCZENI E
KOZCI�A - WSP�LNOTA W DRODZE
dzy partią Kefasa a prawdziwą wiernością skale, na której
Czytanie z Pierwszego Listu św. Pawła do Koryntian,
zbudowany jest dom Pański?
którego przed chwilą wysłuchaliśmy, zdumiewa nas i nie�
pokoi swoją aktualnością. Oczywiście, Paweł przemawia
Spróbujmy zatem przede wszystkim zrozumieć, co
do ówczesnej wspólnoty w Koryncie, odwołując się do su�
faktycznie stało się wówczas w Koryncie i co - z powodu
mienia wiernych w związku z tym wszystkim, co pozosta�
wciąż tych samych niebezpieczeństw czyhających na czło�
wało tam w sprzeczności z prawdziwym chrześcijańskim
wieka - grozi ciągłym powtarzaniem się na nowo w histo�
życiem. Pomimo to natychmiast zauważamy, że nie chodzi
rii. Różnicę, o którą chodzi, moglibyśmy chyba w dużym
tu tylko o problemy chrześcijańskiej wspólnoty z dalekiej
skrócie ująć następująco: gdy opowiadam się po stronie
przeszłości, lecz że to, co zostało wówczas napisane, do�
jakiejś partii, to wtedy staje się ona moją partią, natomiast
tyczy również nas tu i teraz. Zwracając się do Koryntian,
Kościół Jezusa Chrystusa nigdy nie jest moim Kościołem,
Paweł mówi do nas i dotyka ran naszego współczesnego
ale zawsze jego Kościołem. Istota nawrócenia polega wła�
kościelnego życia. Podobnie jak Koryntianie, tak również
śnie na tym, że ja już nie szukam swojej partii, która broni
i my narażamy Kościół na podziały w stronniczych dys�
moich interesów i odpowiada moim upodobaniom, lecz
kusjach, w których każdy ma swoją własną ideę chrze�
oddaję się w ręce Jezusa Chrystusa i staję się Jego, staję [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podobne